HA'U DEHAN BA O KATAK MOLOK MANU KOKOREK, O SEI HELI HA'U DALA TOLU

  Textu João 13: 38, “Ha’u dehan ba o katak molok manu kokorek, o sei heli Ha’u dala tolu”

Hakerek na'in: Jose Soares

Estudante: FFCH

Maneira ka tematiku atu interpetasaun ba Bibilia:

I. Introdusaun.

Ezemplu: Dala barak ita rona no halo promete konaba domin  ba ita nia parseiru no namuradu/a. ita dehan nia katak ha’u sei nafatin hadomi o  to’o mate no sei la husik o. Tanba o nia domin mai ha'u hanesan fitun iha lalehan no rai-henek iha Tasi. Bainhira nia rona ona ita nia promete hirak ne’e, nia tau laran tebes iha ninia fuan.Ma’ibé bainhira  ita hetan problema ida , iha tempu ne’eba, ita komesa nega nia katak nia la’os ita nia namurada/u. Hahalok  ida ne’e hatudu katak ita halo promete la’os ho fuan ma’ibé ho ibun-tutun de’it. Ita nia domin ba nia nu’udar retórika ida ma’ibé la’os pratika ida.

II. Teologia.

Ezemplu: Iha Evanjeillu são João hanorin ita, oinsa mak ita rekuiñese ita nia egoizmu konaba  saida mak ita promete ba ita nia maluk sira. Iha evanjeillu laran, bainhira Jesus ho ninia eskolante sira han hamutuk iha kalan ida. Jesus dehan ba sira katak entre imi ida sei entrega ka faan Ha’u ba inimigu sira nia liman.  Ha’u nia oras hela oituan de’it  atu hamutuk ho  imi. Ha’u sei ba fatin ida ne’ebé mak imi sei la bele ba. Tanba ne’e mak Ha’u fó  ukun-fuan ida ba imi molok Ha’u ba. Imi hela hadomi  malu ba, se imi hadomi  imi nia maluk sira hanesan imi nia-an rasik, maka imi sei hadomi Ha’u. Se imi hadomi Ha’u entaun Ha’u nia Aman iha lalehan mós sei hadomi imi. Bainhira eskolante sira rona Nia liafuan refere. Eskolante sira hahu husu pergunta ba malu katak se los mak faan Mestre. Maske sira idak-idak  iha duvida  iha sira nia fuan ma’ibé sira nonok  no sira la husu pergunta ba Jesus tanba sira tauk Jesus. Ma’ibé Pedro husu ba Jesus katak, "  ha’u sei la husik Nain no ha’u sei promete katak ha’u sempre akompaiña hamutuk ho Nain iha fatin ne’ebé de’it. Ida ne’e hatudu katak Pedro prontu atu servi Jesus. Ma’ibé Jesus hateten ba Pedro katak , "molok manu kokorek, o sei heli Ha’u dala tolu". Pedro dehan ba Jesus katak se manu la kokorek maka ha’u sei la nega Nain ba dala tolu ma’ibé  Jesus dehan ba nia katak manu kokorek. Ida ne’e signifika katak  sinál atu fó hanoin ba o. saida mak o promete mai Ha’u. Signifika katak Jesus hatene tiha ona konaba Pedro nia fuan bainhira nia nega Jesus. Jesus deskobre ona katak Pedro sei nega Nia iha ema barak nia oin. Tanba Pedro nia promete nu’udar retórika ida iha Jesus nia oin. Finalidade Pedro heli Jesus bainhira  judeu sira kaer Jesus. Ema judeu husu ba Pedro katak ita bo’ot mós Eskolante  ida ba Jesus ma’ibé Pedro hatan katak ha’u la’os Nia eskolante no nia nega Jesus to’o dala tolu. Iha tempu ne’eba, Manu aman ida mós kokorek dala tolu. Bainhira Pedro rona manu nia lian, Pedro hanoin fila-fali  Jesus nia liafuan sira ne’ebé mak hato’o ona ba nia konaba akontesementu ida ne’e. Hafoin Pedro arepende no tanis katak los duni  saida mak Jesus dehan ba nia. Ma’ibé Jesus nunka rai-odi, la hirus ba Pedro ne'ebe mak nega Nia no Judas ne'ebe mak faan Nia ma’ibé Nia sempre fó perdaun ba sira. Tanba Nia hadomi sira laiha limitasaun no laiha baleiza. Razaun tanba Nia mai iha mundu atu halo tuir Nia Misaun katak Nia tenki kasu ema nia salan. Nia kumpri Nia Aman ne’ebé haruka Nia mai iha mundu hodi kasu ema hotu nia pekadu no fó perdaun ba ema hotu.

III. Profektif/Profektivu.

Ezemplu: Ita nu’udar umanu, Dala barak ita nia hahalok hanesan Pedro no Judas ne’ebé mak faan Jesus no nega ka heli Jesus iha ema Judeu sira nia oin. Iha kontextu Timor-Leste bainhira  funu entre Timor-Leste no Indonezia  iha tinan 1975 to’o 1999 Lider sira promete katak" mate ka moris ita tenki ukun rasik-an.Ikus mai", lider no povu  mak mate no terus barak.Tanba  Ema barak mak faan nia maluk sira ba militar Indonezia sira atu oho no fó torturasaun nst. Dala barak ema nega sira nia familia no kolega sira iha ema barak nia oin.

Iha Evanjeillu são joão atu fó hanoin mai ita katak ita tenki hanoin didi’ak bainhira ita foti desizaun ruma. Tanba dala barak ita foti tiha desizaun ma’ibé ikus mak ita foin arepende. Siginifika katak ita nega ona ema ruma ka faan ona  ita nia maluk sira. Hafoin ita arepende ba ita nia desizaun refere. Pedro nia hahalok  hanorin ita, oinsa mak ita rekuiñese ita nia salan liu hosi ita nia desizaun ka promete ne’ebé mak ita halo ona ba ita nia maluk sira. Bainhira ita rekuiñese ona ita nia salan maka ita foin husu perdaun ba Nain Maromak. Hodi nune’e Maromak bele fó perdaun ba ita nia salan iha ita nia moris. Atu nune’e loron ikus, bainhira ita bele foti desizaun ka halo promete ida ba ema ruma .ita tenki uza ho domin. Ho lingua Latin dehan katak,” Amat  no quis corpus vincit” siginifika katak “domin lahusu o nia isin ma’ibé husu o nia fuan”. Tanba domin mak sei menan buat hotu. Lian Latin hateten katak, “ Meu vale port un Amor” signifika katak “ha’u moris tanba o nia domin”. Se ita rekuiñese katak domin ne’e mai hosi Maromak maka ita sei latauk buat ida ne’ebé mak ita sei hasoru iha ita nia moris loron-loron nian.